131. Een klimaat waarin de wereldvrede wordt gehandhaafd en de mensenrechten, de democratie en de vreedzame beslechting van geschillen worden bevorderd en beschermd, in overeenstemming met de beginselen van het niet dreigen met geweld of het gebruiken van geweld tegen de territoriale integriteit of de politieke onafhankelijkheid en van eerbiediging van soevereiniteit, zoals vervat in het Handvest van de Verenigde Naties, vormt een belangrijke factor in de verbetering van de positie van de vrouw. Vrede is onlosmakelijk verbonden met gelijkheid tussen vrouwen en mannen en met ontwikkeling. Gewapende en andersoortige conflicten, terrorisme en gijzeling gaan in vele delen van de wereld nog altijd voort. Agressie, buitenlandse bezetting, etnische en andere soorten conflicten vormen een aanhoudende realiteit, waarvan de invloed zich doet voelen onder vrouwen en mannen in vrijwel elke regio. Grove en stelselmatige schendingen van de mensenrechten en situaties die een ernstige belemmering vormen voor de gebruikmaking van die rechten duren in verschillende delen van de wereld voort. Dergelijke schendingen en belemmeringen omvatten niet alleen martelingen en wrede, onmenselijke en vernederende behandeling of bestraffing, maar ook standrechtelijke en willekeurige executies, verdwijningen, willekeurige gevangenneming, alle vormen van racisme en rassendiscriminatie, buitenlandse bezetting en vreemde overheersing, vreemdelingenhaat, armoede, honger en andere vormen van verloochening van economische, sociale en culturele rechten, godsdienstige onverdraagzaamheid, terrorisme, discriminatie van vrouwen en het ontbreken van een rechtsstaat. Het internationale humanitaire recht, dat aanvallen op de burgerbevolking verbiedt, wordt als zodanig soms stelselmatig genegeerd en de mensenrechten worden vaak geschonden in samenhang met situaties waarin sprake is van gewapende conflicten, waarbij de burgerbevolking, en wel met name vrouwen, kinderen, ouderen en gehandicapten betrokken raken. Schendingen van de mensenrechten van vrouwen in situaties waarin sprake is van een gewapend conflict zijn schendingen van de fundamentele beginselen van internationale mensenrechten en humanitair recht. Grootscheepse schendingen van mensenrechten, met name in de vorm van volkenmoord, etnische zuivering als oorlogsstrategie en de gevolgen hiervan, en verkrachting, inclusief stelselmatige verkrachting van vrouwen in oorlogssituaties, waardoor een massale uittocht van vluchtelingen en ontheemden ontstaat, zijn afschrikwekkende praktijken die krachtig worden veroordeeld en waaraan onmiddellijk een halt moet worden toegeroepen, terwijl de plegers van dergelijke misdaden moeten worden gestraft. Sommige van deze situaties komen voort uit de verovering of kolonialisering van een land door een andere staat, waarna die kolonialisering van staatswege of via militaire onderdrukking in stand wordt gehouden.

132. Het Verdrag van Genève betreffende de bescherming van burgers in oorlogstijd van 1949 en de Aanvullende protocollen van 1977 [24] bepalen dat vrouwen met name dienen te worden beschermd tegen elke aantasting van hun eer, en wel in het bijzonder tegen vernederende en denigrerende behandeling, verkrachting, gedwongen prostitutie of een andere vorm van onzedelijk geweld. De Verklaring en het Actieprogramma van Wenen, aangenomen door de Wereldconferentie Mensenrechten, bepaalt dat "schendingen van de mensenrechten van vrouwen in situaties waarin sprake is van een gewapend conflict, schendingen vormen van de fundamentele beginselen van internationale mensenrechten en het humanitaire recht". [25] Al dit soort schendingen, inclusief met name moord, verkrachting, met inbegrip van stelselmatige verkrachting, seksuele slavernij en onvrijwillige zwangerschap vragen om een bijzonder effectief antwoord. Grove en stelselmatige schendingen en situaties die een ernstige belemmering vormen voor het volledige genot van mensenrechten blijven in verschillende delen van de wereld voortduren. Dergelijke schendingen en belemmeringen omvatten, naast marteling en wrede, onmenselijke en vernederende behandeling of standrechtelijke of willekeurige gevangenneming, alle vormen van racisme, rassendiscriminatie, vreemdelingenhaat, verloochening van economische, sociale en culturele rechten en godsdienstige onverdraagzaamheid.

133. Schendingen van mensenrechten in situaties waarin sprake is van een gewapend conflict en militaire bezetting vormen schendingen van de grondbeginselen van internationale mensenrechten en humanitair recht, zoals vervat in internationale mensenrechteninstrumenten en in de Geneefse verdragen van 1944 en de aanvullende protocollen hierbij. Er vinden nog altijd grove schendingen van de mensenrechten plaats en er wordt nog altijd een beleid gevoerd van etnische zuivering in door oorlog verscheurde en bezette gebieden. Dit soort praktijken heeft onder andere geleid tot een massale stroom vluchtelingen en andere ontheemden, die internationale bescherming nodig hebben, en mensen die in eigen land zijn verdreven, van wie de meerderheid wordt gevormd door vrouwen, opgroeiende meisjes en kinderen. Er vallen vaak meer slachtoffers onder de burgerbevolking, en wel met name vrouwen en kinderen, dan onder de strijders. Bovendien nemen vrouwen vaak de zorg voor gewonde strijders op zich en ook komen zij, als gevolg van conflicten, er in het huishouden onverwacht alleen voor te staan, worden zij alleenstaande ouder en moeten zij zorgen voor oudere familieleden.

134. In een wereld van aanhoudende instabiliteit en geweld is een goede samenwerking om te komen tot vrede en veiligheid dringend noodzakelijk. De gelijke toegang tot en volledige participatie van vrouwen in machtsstructuren en hun volledige betrokkenheid bij alle inspanningen ter voorkoming en oplossing van conflicten zijn van essentieel belang voor de instandhouding en de bevordering van vrede en veiligheid. Vrouwen spelen weliswaar een belangrijke rol bij de oplossing van conflicten, handhaving van vrede en defensie en mechanismen op het gebied van buitenlandse aangelegenheden, maar zij zijn nog altijd ondervertegenwoordigd in functies waar de besluitvorming plaatsvindt. Willen vrouwen een gelijke rol spelen in het waarborgen en handhaven van vrede, dan moeten zij politieke en economische zeggenschap krijgen en adequaat zijn vertegenwoordigd op alle niveaus van het besluitvormingsproces.

135. Weliswaar hebben hele gemeenschappen te lijden onder de gevolgen van gewapende conflicten en terrorisme, maar met name vrouwen en meisjes worden hierdoor getroffen, gezien hun positie in de samenleving en hun geslacht. Partijen die een geschil hebben, gaan zich vaak ongestraft te buiten aan verkrachting van vrouwen, waarbij ze soms stelselmatige verkrachting als tactiek voor oorlogvoering en terrorisme hanteren. Het effect van geweld jegens vrouwen en schending van de mensenrechten van vrouwen in dergelijke omstandigheden wordt gevoeld door vrouwen van alle leeftijden, die zijn ontheemd, hun huis en hun bezittingen hebben verloren, zijn geconfronteerd met het verlies of de onvrijwillige verdwijning van naaste familieleden, met armoede en scheiding en verscheuring van hun familie, en die het slachtoffer zijn van moord, terrorisme, marteling, onvrijwillige verdwijning, seksuele slavernij, verkrachting, seksueel misbruik en gedwongen zwangerschap in situaties waarin sprake is van een gewapend conflict, met name als gevolg van een beleid van etnische zuivering en andere nieuwe en opkomende vormen van geweld. Dit gaat gepaard met de levenslange, sociale, economische en psychologisch traumatische gevolgen van gewapende conflicten, buitenlandse bezetting en vreemde overheersing.

136. Vrouwen en kinderen vormen ongeveer 80% van de miljoenen vluchtelingen en andere ontheemden in de wereld, met inbegrip van mensen die in eigen land zijn verdreven. Zij dreigen te worden beroofd van hun bezittingen, goederen en diensten en van hun recht om terug te keren naar hun oorspronkelijke woonplaats en zij dreigen ten prooi te vallen aan geweld en onveiligheid. In het bijzonder moet aandacht worden geschonken aan seksueel geweld tegen ontwortelde vrouwen en meisjes als methode van vervolging in het kader van stelselmatige terreur- en intimidatiecampagnes, waardoor leden van een bepaalde etnische, culturele of godsdienstige groepering worden gedwongen hun huis te ontvluchten. Vrouwen kunnen ook op de vlucht worden gedreven door een gegronde vrees voor vervolging om redenen die staan vermeld in het Verdrag van 1951 inzake de status van vluchtelingen en het Protocol van 1967, met inbegrip van vervolging via seksueel geweld of vervolging om andere op sekse gebaseerde redenen, en tijdens hun vlucht blijven zij kwetsbaar voor geweld en uitbuiting in de landen waar zij asiel zoeken en zich opnieuw vestigen, dan wel tijdens en na hun repatriëring. Vrouwen hebben in sommige landen waar zij asiel zoeken problemen om als vluchteling te worden erkend, wanneer hun aanvraag is gebaseerd op dergelijke vervolging.

137. Gevluchte, ontheemde en migrerende vrouwen geven in de meeste gevallen blijk van kracht, uithoudingsvermogen en vinding-rijkheid en zij kunnen een positieve bijdrage leveren aan de landen waarin zij zich opnieuw vestigen of aan hun land van herkomst wanneer zij daarnaar terugkeren. Zij moeten naar behoren worden betrokken bij beslissingen die op hen van invloed zijn.

138. Vele niet-gouvernementele vrouwenorganisaties hebben gepleit voor vermindering van militaire uitgaven overal ter wereld, en voor het tegengaan van de internationale handel in en verspreiding van wapens. Degenen die het meest negatief worden beïnvloed door conflicten en buitensporige militaire uitgaven zijn mensen die in armoede leven, die gebrek lijden doordat er niet wordt geïnvesteerd in basisvoorzieningen. Vrouwen die in armoede leven, en met name vrouwen op het platteland, lijden ook door het gebruik van wapens, die buitensporig leed kunnen veroorzaken of een niet-onderscheidende werking hebben. In 64 landen over de hele wereld liggen meer dan 100 miljoen landmijnen (anti-personeelsmijnen) verspreid. Het negatieve effect van overmatige militaire uitgaven, de wapenhandel en investeringen ten behoeve van de productie en de aankoop van wapens op de ontwikkeling moet worden aangepakt. Tegelijkertijd vormt de handhaving van de nationale veiligheid en vrede een belangrijke factor voor economische groei en het versterken van de positie van vrouwen.

139. In tijden van gewapende conflicten en het ineenstorten van gemeenschappen is de rol van vrouwen van cruciaal belang. Vrouwen spannen zich vaak in om, te midden van gewapende en andere conflicten, de maatschappelijke orde te behouden. Vrouwen leveren een belangrijke, maar vaak niet erkende bijdrage als opvoeders die hun gezin en de gemeenschap waarin zij leven de waarde van vrede bijbrengen.

140. Educatie om een cultuur van vrede tot stand te brengen, waarin rechtvaardigheid en tolerantie voor alle landen en volken centraal staan, is van essentieel belang om tot duurzame vrede te komen en hiermee moet op jonge leeftijd een begin worden gemaakt. Deze educatie moet elementen bevatten van conflictoplossing, bemiddeling, wegnemen van vooroordelen en respect voor verscheidenheid.

141. Bij het aanpakken van gewapende of andere conflicten moet een actief en zichtbaar beleid worden bevorderd gericht op mainstreaming van een gender-perspectief in alle beleidsmaatregelen en programma’s, zodat, alvorens beslissingen worden genomen, een analyse wordt gemaakt van de effecten hiervan op respectievelijk vrouwen en mannen.