Beleidsprogramma Emancipatie

10.4.2.1. Interventiebeleid

Bevordering van de werkgelegenheid respectievelijk verhoging van de participatiegraad is een centrale doelstelling van het algemeen economisch beleid. Verdere gezondmaking van de overheidsfinanciën vormt daarvan een belangrijk onderdeel. Er is een nauw verband tussen de scheefgroei in de overheidsfinanciën enerzijds en de hoge inactiviteit en lage participatie in Nederland anderzijds.

Met name is in dit verband van belang het streven de collectieve lastendruk te stabiliseren en zo mogelijk te verlagen. Langs die weg wordt een bijdrage geleverd aan een gematigde loonkostenontwikkeling en een beter functionerende arbeidsmarkt.In het beleid is versterking van de economische structuur en verhoging van de arbeidsparticipatie een belangrijke invalshoek.

De werkgelegenheid ontwikkelt zich evenwel niet gunstig. Het kabinetsbeleid is er daarom op gericht de toename van de werkgelegenheid zoveel mogelijk te bevorderen. Maatregelen als het niet volledig koppelen van de sociale uitkeringen en het minimumloon, de verhoging van het arbeidskostenforfait en van de belastingvrije voet dragen bij aan de matiging van de lonen en genereren prikkels om deel te nemen aan betaalde arbeid. Ook de voorgenomen verlaging van de BTW is van betekenis voor het handhaven van een gematigde loonontwikkeling. Voorts beogen de maatregelen in de sfeer van de ziekte- en arbeidsongeschiktheidsregelingen de participatie te bevorderen.

In zijn advies pleit de Emancipatieraad voor het zichtbaar maken van het maatschappelijk en economisch nut van onbetaalde arbeid. Hieraan is gewerkt door het CBS. Ontwikkeld is een aparte module die op consistente wijze het geheel van informele activiteiten beschrijft. Wel luiden alle rekeningen in deze module in tijdseenheden en niet in monetaire hoeveelheden. De module wordt toegevoegd aan de nationale rekeningen.

10.4.2.2. Uitbouw emancipatie-ondersteuningsbeleid

In het kader van de begrotingsvoorbereiding voor 1993 zal EZ minimaal 7 organisaties die actief zijn op het terrein van de door EZ benoemde speerpunten stimuleren tot het aanstellen van emancipatie-werkers met behulp van een financiële ondersteuning.

10.4.3. Tweede speerpunt: bevordering scholing en instroom van vrouwen in sectoren waar tekorten dreigen, o.a. in het midden- en kleinbedrijf

10.4.3.1. Arbeidsvoorziening

EZ neemt deel aan het Centraal Bestuur voor de Arbeidsvoorziening en bevordert mede een soepele werking van de arbeidsmarkt en goede personeelsvoorziening in sectoren en het midden- en kleinbedrijf.

Een belangrijk instrument is de voorlichting aan ondernemers in de onderscheiden sectoren over de mogelijkheden die het arbeidsmarktinstrumentarium hen biedt. In CBA-verband wordt hierop door de overheidsgeleding gewezen en gepleit voor (zie ook hoofdstuk 16):

• specifieke aandacht voor vrouwen uit minderheidsgroepen;
• specifieke aandacht voor de beroepskwalificaties van bepaalde groepen vrouwen door middel van

a.een doelgericht scholingbeleid; en

b.de doorbreking van de beroepensegregatie in technische beroepen.

10.4.3.2. Positieve actie

Nagegaan wordt aan de hand van gegevens verkregen uit onderzoek hoe in het MKB drempels zijn weg te nemen voor het toepassen van positieve actie, met name met betrekking tot het in dienst nemen van meisjes en vrouwen.

Midden 1993 zal, zo is thans het streven, dit onderzoek afgerond worden en zullen, afhankelijk van de uitkomsten van dit onderzoek, enkele proefprojecten in het MKB starten.

10.4.4. Derde speerpunt: vrouwen en technologie

Verkleining van het verschil in kennis- en attitudeniveau tussen mannen en vrouwen en vergroting van deelname van vrouwen aan technische studies en beroepen.

Door de ministeries van O&W, SZW en EZ zijn verschillende ac-tiviteiten ontplooid op het terrein van vrouwen en technologie. Deze activiteiten worden beter op elkaar afgestemd. Getracht wordt te komen tot gecombineerde aandacht voor onderwijssituatie, voorlichting, begeleiding etc. Plan is om acties te richten op vrouwen en meisjes die met techniek worden geconfronteerd. Thans wordt onderzoek uitgevoerd door de TU van Eindhoven. Op basis daarvan zal een interventie-aanpak worden ontwikkeld.

Voorlichtingsactiviteiten zullen waar mogelijk speciaal aandacht op meisjes richten. Een interdepartementale werkgroep (O&W, EZ, SZW) maakt een inventarisatie van alle activiteiten op het terrein van vrouwen en technologie, opdat begin 1993 een rapportage met voorstellen voor vervolgbeleid aan de Tweede Kamer kan worden gezonden. In dat kader wordt tevens bezien of er aanleiding is voor een nadere adviesaanvraag aan de Emancipatieraad.

10.4.5. Vierde speerpunt: stimulering ondernemerschap vrouwen

Ondersteuning van vrouwelijke (aspirant) ondernemers wordt zoveel mogelijk binnen het kader van het reguliere beleid en de voorzieningen voor het MKB gerealiseerd. Daarnaast zijn aanvullende voorzieningen en maatregelen getroffen in de sfeer van voorlichting, scholing en advisering.

Voor de meewerkende vrouw is het beleid gericht op gelijke behandeling en kwaliteitsverhoging. Het ontwikkelde voorlichtingsmateriaal en de cursussen voorzien in gebleken behoeften. De regionale voorlichtings- en adviesinstanties spannen zich in de doelgroep te bereiken met wisselend succes.

EZ benadrukt het belang van zelfbewust handelen door meewerkende en mede-ondernemende vrouwen zelf.

In zijn advies stelt de SER het als een gemis te voelen dat bij de uitwerking van het speerpunt bevordering vrouwelijk ondernemerschap geen aandacht wordt besteed aan de combinatie van zorg en arbeid.

In de uitwerking van beleid hebben bedoelde knelpunten evenwel aandacht gekregen, bijvoorbeeld in de aanbevelingen aan cursorische ondernemersopleidingen ter vergroting van de toegankelijkheid voor vrouwen. In concreto houdt dit in dat aanbevelingen zijn gedaan over aanpassing van plaatsen waar en tijdstippen waarop cursussen worden gegeven.

Bij de versterking van de positie van de meewerkende vrouw en de stimulering van ondernemerschap van vrouwen zullen accenten liggen op:

• Ondersteuning, samen met LNV, van onderzoek met betrekking tot de reële beloning van meewerkende vrouwen in relatie tot de fiscale meewerkaftrek.
• Specifieke aandacht voor ondernemerschap van allochtone vrouwen door middel van het organiseren van een landelijke themadag.
• Bevorderen van een positieve houding ten opzichte van het ondernemerschap van vrouwen, o.a. in het onderwijs door het doen opnemen van lesmateriaal over ondernemerschap in de opleidingsprogramma's van schoolsoorten (hbo, mbo, avo) die niet specifiek opleiden voor ondernemersdiploma's. Het voornemen is om in 1995 minimaal één project per schoolsoort gestart te hebben.
• Het beter doen benutten van bestaande voorzieningen. Met name (starters)cursussen en mogelijkheden tot begeleiding bij het starten van een bedrijf en voorts mogelijkheden voor advies en begeleiding aan reeds gestarte vrouwelijke ondernemers. Reguliere instellingen trachten in 1995 een aantal vrouwen te bereiken dat minimaal evenredig is aan het aantal vrouwen onder de starters.
• Ondersteuning van organisaties die zich inzetten voor de belangen van ondernemende vrouwen (Stichting Mentorscope) en ondersteuning van het zogenoemde landelijk platform vrouwelijk ondernemerschap door tijdelijke financiering van het secretariaat in het kader van het emancipatie-ondersteuningsbeleid (zie ook onder 10.4.1.2.).

10.5. INTERN EMANCIPATIEBELEID

EZ streeft naar evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in het personeelsbestand conform het beleid ter zake van de rijksoverheid. EZ wil deze evenredigheid bereiken in drie tot vijf jaar. Het beeld over de afgelopen twee jaar is als volgt: het aantal vrouwen binnen het personeelsbestand van EZ daalde van 29,7% eind 1990 tot 29,3% eind 1991. Het percentage vrouwen in schaal 10 en hoger steeg van 9,9% eind 1990 tot 10,5% eind 1991.

De dienstonderdelen hebben positieve actieplannen opgesteld, waarbij de meeste reële streefcijfers hanteren. De dienstonderdelen zijn zelf verantwoordelijk voor het behalen van de eigen doelstellingen. De plannen van de onderscheiden dienstonderdelen zijn tot een samenhangend geheel geformuleerd in het "Beleidsplan inzake evenredige vertegenwoordiging van vrouwen bij het ministerie van Economische Zaken" (1991). Dit beleidsplan bevat een aantal centraal aan te sturen maatregelen die het volgende beogen:

• gerichte (interne en externe) werving van vrouwen;
• bevordering van de mogelijkheid om in deeltijd te werken, ook in leidinggevende functies;
• formulering van een gericht loopbaanbeleid voor secretaressen;
• analyse van de oorzaken van uitstroom;
• voorkeursbehandeling voor ex-EZ-medewerkers die de dienst

hebben verlaten in verband met het verzorgen van (een) kind(eren) en weer in dienst willen treden.

Twee dienstonderdelen hebben inmiddels ervaring opgedaan met het werken met positieve actieplannen. Bij deze onderdelen is een groei van het percentage vrouwen in het personeelsbestand te zien. EZ heeft een aantal jaren ervaring met een eigen kinderopvang. Deze voorziet in de bestaande behoefte aan kinderopvang.

10.6. ORGANISATIE VAN HET EMANCIPATIEBELEID

Er bestaat binnen EZ een informeel netwerk van personen van

verschillende dienstonderdelen voor overleg en afstemming van onderwerpen op het terrein van het externe emancipatiebeleid. Dit netwerk zal worden geformaliseerd tot een commissie voor het extern emancipatiebeleid.

Er is een Platform Positieve Actie ingesteld, dat het Beleidsplan inzake evenredige vertegenwoordiging van vrouwen bij het ministerie van Economische Zaken heeft opgesteld. Dit Platform ondersteunt de dienstonderdelen. Via het beleidsplan houdt het SG/DG-beraad een actieve rol bij de voortgangsbewaking en kan het Platform het beleid op dit vlak bij de dienstonderdelen evalueren.

Voorts heeft dit platform tot taak gekregen om het emancipatiebeleid met betrekking tot het personeel van EZ te stimuleren en de Secretaris-Generaal of de directeur Personeel te adviseren op dit terrein.