47. In de wereld van vandaag leven meer dan 1 miljard mensen, voornamelijk in de ontwikkelingslanden, in onaanvaardbare armoede; daarvan bestaat de overgrote meerderheid uit vrouwen. Armoede heeft verschillende oorzaken, inclusief structurele. Armoede is een complex, multidimensionaal probleem, dat is terug te voeren op zowel nationale als internationale factoren. De mondialisering van de economie en de sterk toenemende onderlinge afhankelijkheid tussen landen vormen niet alleen uitdagingen en kansen voor aanhoudende economische groei en ontwikkeling, maar brengen ook gevaren en onzekerheden voor de toekomst van de wereldeconomie met zich. Het onzekere mondiale economische klimaat gaat gepaard met economische herstructurering en, in sommige landen, een aanhoudende onbeheersbare stijging van de buitenlandse schuld, met daarnaast structurele aanpassingsprogramma’s. Bovendien hebben allerlei soorten conflicten, verdrijving van mensen en achteruitgang van het milieu het vermogen van regeringen om te voorzien in de primaire behoeften van hun bevolking ondergraven. De parameters van sociale ontwikkeling zijn in alle landen ingrijpend veranderd door veranderingen in de wereldeconomie. Een belangrijke ontwikkeling was de steeds verder toenemende armoede onder vrouwen, waarvan de ernst per regio verschilt. De verschillen tussen mannen en vrouwen in economische medezeggenschap dragen ook in belangrijke mate bij aan de armoede van vrouwen. Migratie en alle daaruit voortvloeiende veranderingen in de gezinsstructuur hebben een extra last op de schouders van vrouwen gelegd, met name van vrouwen die voorzien in het onderhoud van verschillende van hen afhankelijke familieleden. Om in dergelijke ontwikkelingen te kunnen ingrijpen, moet het macro-economisch beleid worden heroverwogen en geher-formuleerd. Dit beleid richt zich vrijwel uitsluitend op de formele sector. Het vormt ook vaak een belemmering voor de initiatieven van vrouwen en houdt geen rekening met het feit dat dit voor vrouwen andere gevolgen heeft dan voor mannen. Daarom is het voor strategieën om de armoede terug te dringen van essentieel belang een breed scala van beleidsmaatregelen en programma’s te analyseren op basis van hun effect voor vrouwen en mannen. Teneinde armoede uit te bannen en duurzame ontwikkeling te bewerkstelligen moeten vrouwen en mannen volwaardig en op voet van gelijkheid deelnemen aan het opstellen van macro-economische en sociale beleidsmaatregelen en strategieën. Voor de uitbanning van armoede zijn armoedebestrijdingsprogramma’s alleen niet voldoende: dit vraagt om democratische participatie en veranderingen in de economische structuren, om te waarborgen dat alle vrouwen toegang krijgen tot hulpbronnen en openbare diensten en kansen geboden krijgen. Armoede manifesteert zich in verschillende vormen, waaronder gebrek aan inkomsten en aan voldoende produc-tiemiddelen om blijvend in eigen onderhoud te voorzien, honger en ondervoeding, slechte gezondheid, beperkte toegang of het ontbreken van toegang tot onderwijs en ander basisvoorzieningen, toenemende ziekte en sterfte door ziekte, geen of ontoereikende huis-vesting, onveilige leefomstandigheden, sociale discriminatie en uitsluiting. Armoede wordt tevens gekenmerkt door het ontbreken van participatie in de besluitvorming en in het maatschappelijke, sociale en culturele leven. Armoede komt voor in alle landen - in vele ontwikkelingslanden op massale schaal en in ontwikkelde landen her en der te midden van de rijkdom. De oorzaak kan liggen in economische recessie, waardoor werkgelegenheid verloren gaat, of in rampen of conflicten. Daarnaast heerst er armoede onder laagbetaalden en verkeren mensen die niet kunnen terugvallen op hun familie, sociale instellingen of één of ander vorm van opvang in zeer behoeftige omstandigheden.

48. In het afgelopen decennium is de armoede onder vrouwen onevenredig veel sterker toegenomen dan onder mannen, met name in ontwikkelingslanden. De verbreiding van armoede onder vrouwen is de laatste tijd ook tot een groot probleem uitgegroeid in de landen die aan het overschakelen zijn op een markteconomie; dit is een direct gevolg van het politieke, economische en sociale veranderingsproces. Andere oorzaken van dit verschijnsel zijn economische factoren, de starheid van de maatschappelijke bepaalde rolverdeling tussen mannen en vrouwen en de beperkte toegang van vrouwen tot macht, onderwijs, opleiding en productiemiddelen, alsmede andere factoren die zich aandienen en die kunnen leiden tot onzekerheid voor het gezin. Ook het feit dat in de economische analyse en planning niet voldoende rekening wordt gehouden met de positie van vrouwen en dat niet wordt gekeken naar de structurele oorzaken van armoede draagt hieraan bij.

49. Vrouwen dragen bij aan de economie en de bestrijding van armoede door zowel betaalde als onbetaalde arbeid thuis, in de gemeenschap en op de werkplek. Voor de uitbanning van armoede is empowerment van vrouwen van essentieel belang.

50. Aangezien armoede het hele huishouden treft, dragen vrouwen, gezien de verdeling van taken en verantwoordelijkheden in het huishouden, een onevenredig zware last, omdat zij moeten proberen verbruik en productie van het huishouden te beheren onder omstandigheden van toenemende schaarste. Armoede is met name acuut voor vrouwen op het platteland.

51. Armoede van vrouwen hangt direct samen met het ontbreken van economische mogelijkheden en autonomie, het gebrek aan toegang tot economische middelen, met inbegrip van kredietvoorzieningen, grondbezit en erfenissen, gebrek aan toegang tot onderwijs en ondersteunende diensten en hun minimale participatie in het besluitvormingsproces. Armoede kan vrouwen ook in situaties dwingen waarin zij gemakkelijk ten prooi vallen aan seksueel misbruik.

52. In teveel landen houdt het sociale stelsel niet voldoende rekening met de specifieke omstandigheden van vrouwen die in armoede leven en de neiging bestaat om de door dergelijke stelsels gegarandeerde voorzieningen terug te schroeven. Vrouwen lopen meer risico dan mannen om tot armoede te vervallen, met name op gevorderde leeftijd, aangezien sociale-zekerheidsstelsels zijn gebaseerd op het principe van ononderbroken betaalde arbeid. In sommige gevallen voldoen vrouwen niet aan die eis, omdat hun werk is onderbroken door onevenwichtige verdeling van betaalde en onbetaalde arbeid. Bovendien hebben oudere vrouwen meer moeite met herintreden op de arbeidsmarkt.

53. In vele ontwikkelde landen, waar vrouwen en mannen eenzelfde niveau van algemeen onderwijs en beroepsopleiding hebben genoten en waar systemen bestaan voor bescherming tegen discriminatie, hebben in sommige sectoren de veranderingen van het afgelopen decennium geleid tot een sterke toename van de werkloosheid onder vrouwen of hun werkgelegenheid onder druk gezet. Het percentage vrouwen onder de armen is dientengevolge toegenomen. In landen waar veel meisjes naar school gaan, vormen diegenen die het onderwijs het eerst verlaten, zonder enig diploma, de meest kwetsbare groep op de arbeidsmarkt.

54. In landen die aan het overschakelen zijn naar een markteconomie en in andere landen waar zich ingrijpende politieke, economische en sociale veranderingen voltrekken, hebben deze veranderingen vaak geleid tot vermindering van de inkomsten van vrouwen of tot het wegvallen hiervan.

55. Met name in ontwikkelingslanden moet de productiecapaciteit van vrouwen worden verruimd door hun toegang te geven tot kapitaal, middelen, krediet, grondbezit, technologie, informatie, technische ondersteuning en opleiding, om hun inkomen op een hoger niveau te brengen en hun voeding, onderwijs, gezondheidszorg en hun positie binnen het huishouden te verbeteren. De ontplooiing van productiemogelijkheden door vrouwen is van cruciaal belang om de armoedecyclus te doorbreken, zodat vrouwen volwaardig kunnen delen in de voordelen van ontwikkeling en de vruchten kunnen plukken van hun eigen arbeid.

56. Duurzame ontwikkeling en economische groei van zowel aanhoudende als duurzame aard zijn uitsluitend mogelijk door de economische, sociale, politieke, culturele en juridische positie van vrouwen te verbeteren. Rechtvaardige sociale ontwikkeling met erkenning van het recht van de armen, en met name vrouwen, op concrete mogelijkheden om duurzaam gebruik te maken van milieuhulpbronnen vormt een noodzakelijke basis voor duurzame ontwikkeling.

57. Het welslagen van beleid en maatregelen om de bevordering van gelijkheid van mannen en vrouwen te ondersteunen en te versterken en de positie van vrouwen te verbeteren, dient te zijn gebaseerd op de integratie van die gelijkstelling als streven in het algemene beleid met betrekking tot alle sectoren van de samenleving, alsmede de uitvoering van doelgerichte maatregelen met adequate institutionele en financiële steun op alle niveaus.