Naar werk, naar huis, de kinderen naar school, judo, voetbal en muziek. Bij het versturen van de kerstkaarten stel je met ergernis vast dat je die en die al een jaar niet gezien hebt. De klussen in huis kun je met een beetje goede wil nog net zelf doen. Maar zo niet, dan kost het bezoek van de loodgieter of de wasmachinemonteur op zijn minst een halve dag vrij.

En toch lezen we ‘s avonds voor.

De organisatie van werk en thuis in een notendop. Twee volwassenen hebben er de handen vol aan.

Maar niet iedereen is met zijn tweeën. Niet iedereen kan delen.

Een paar weken geleden sprak ik op een Vrouwenvakschool met een aantal enthousiaste cursisten. Alleenstaande moeders die vol toewijding hun kinderen groot brengen en nu voor het eerst sinds jaren zicht hebben op een baan. Een baan én eindelijk de kans om uit de bijstand te komen.

De vrouwen die ik sprak wisten één ding zeker. Hun dochters zouden van meet af aan werk en zorg moeten kunnen combineren.

Wat heeft dit met de Stimuleringsmaatregel Dagindeling te maken?

Veel.

Bij de soms moeizame combinatie van arbeid en zorg zijn we snel geneigd om aan anderhalf en tweeverdieners te denken. Maar een soepeler afstemming en een grotere vanzelfsprekendheid is minstens zo belangrijk voor de mensen die er alleen voor staan.

Ik ben dan ook blij dat ik vandaag de Stimuleringsmaatregel Dagindeling bekend kan maken en de Stuurgroep mag installeren. Zestig miljoen gulden voor een betere afstemming tussen werk en privé. Ruimte voor creatieve ideeën en onorthodoxe oplossingen.

Dat hebben we hard nodig.

Want Nederland is nog steeds slecht toegerust voor mensen die werk en zorg willen combineren. De inrichting van onze samenleving, de sociale infrastructuur, de meeste arbeidsorganisaties staan nog met één been in het verleden. De mannelijke werknemer/kostwinner is het ijkpunt. En dat terwijl de werknemers van vandaag heel andere ambities hebben.

Vrouwen en mannen willen werk en zorg combineren. Niet alleen willen. Steeds meer mensen kiezen er ook daadwerkelijk voor.

Het aantal tweeverdieners is in 1997 net als in 1996 met ruim 100 duizend toegenomen, zo blijkt uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De ontwikkeling gaat sneller dan in de jaren daarvoor, constateert het CBS. En het aantal eenverdieners daalt gestaag. Het is in zes jaar tijd een kwart kleiner geworden.

Nu zijn er bij deze cijfers de nodige kanttekeningen te maken. Wie ‘tweeverdiener’ zegt, denkt al snel aan twee volledige inkomens. Daar is geen sprake van. De vrouw brengt rond dertig procent van het huishoudinkomen binnen.

Van een evenwichtige verdeling tussen vrouwen en mannen is dus nog geen sprake. Maar toch. Ook deze nieuwste cijfers bevestigen zonder twijfel een maatschappelijke ontwikkeling. Mensen kiezen voor een ander bestaan dan de generatie voor hen. Een ontwikkeling die dit kabinet van harte wil ondersteunen. Een ontwikkeling naar meer evenwicht en een betere combinatie van arbeid en zorg.

Dat betekent keuzes maken. Kiezen voor een nieuw ijkpunt. Niet langer de kostwinner centraal, maar de combinatie van taken en verantwoordelijkheden binnen één persoon centraal. Ruimte scheppen en voorzieningen creëren zodat mensen daadwerkelijk kunnen kiezen.

Het is een opdracht die we serieus nemen.

Dit kabinet investeert 400 miljoen gulden extra in kinderopvang. We continueren de 90 miljoen gulden specifiek voor de opvang van kinderen van bijstandsgerechtigden.

Met de Wet aanpassing van de arbeidsduur willen we het recht om in deeltijd te kunnen werken een wettelijke basis verschaffen. De Tweede Kamer zal zich binnenkort over het voorstel buigen.

Vorige week vrijdag heeft de Ministerraad de nota "Op weg naar een nieuw evenwicht tussen arbeid en zorg" geaccordeerd. Een nota die onder meer aanstuurt op betere en flexibeler verlofregelingen.

De toekomstige mogelijkheden om te kunnen sparen voor verlof mogen gerust een doorbraak genoemd worden. Er komt een wettelijk recht op tien dagen zorgverlof. Adoptieouders krijgen vier weken betaald verlof om samen met hun kind aan de nieuwe situatie te wennen.

En vandaag de Stimuleringsregeling Dagindeling en de installatie van de Stuurgroep.

Werken vanuit een visie, kiezen, aansluiten bij moderne maatschappelijke ontwikkelingen. Dat is de agenda van dit kabinet.

Sommigen ervaren het als een breuk met het verleden en het opleggen van een nieuw keurslijf.

Daarmee doet men net of aan de status quo van het kostwinnersmodel die Nederland de afgelopen decennia heeft gekenmerkt, géén keuze ten grondslag heeft gelegen.

Dat is een misvatting. Een lange weg van sociale hervormingen - als antwoord op de maatschappelijke ontwikkelingen toen - heeft geleid tot het kostwinnersmodel. Met een strikte taakverdeling tussen mannen en vrouwen, tussen buiten en binnen als resultaat. De kostwinnersvoorzieningen waren het politieke antwoord op de heersende opvattingen van toen.

Wij zoeken een ander antwoord. Een antwoord dat aansluit bij de maatschappelijke ontwikkeling van nu. Met sociale bescherming voor mannen en vrouwen als doel.

Hollen, vliegen, draven.

De videobeelden hebben ons even een spiegel voorgehouden.

We herkennen het allemaal.

En veelzeggend is het antwoord op de welgemeende vraag " hoe gaat het met je?". "Goed" is vervangen door "druk".

We knikken begrijpend. En zoeken ieder op onze eigen manier naar een oplossing. Want voor privé-problemen zoeken we privé-oplossingen. Dat was in ieder geval lange tijd de gedachte.

Maar als zo’n 2 miljoen mensen aangeven dat de werk- en leefdruk toeneemt, dan overstijgt dat verre het niveau van het individu.

Dan is het tijd voor andere afspraken op een grotere schaal. Tijd om als samenleving aan te koersen op een andere dagindeling.

Tijd voor een meer vanzelfsprekende afstemming tussen arbeid en zorg. Met ruimte voor ontplooiing en ontwikkeling en echte aandacht voor onze omgeving.

We hebben nieuwe ideeën nodig en creatieve geesten. Mensen die met een andere bril naar de behoeften in de samenleving willen kijken. Mensen die voor moderne oplossingen durven te kiezen.

En die mensen zijn er. We hebben een aantal voorbeelden van nieuwe projecten gezien. Op werkbezoek en in gesprekken ben ik er ook een aantal tegengekomen.

Zoals de Vensterschool in Groningen met zijn brede aanbod voor de buurt. Het Emancipatiebureau Amsterdam dat een aantal deskundigen bij elkaar heeft geroepen om na te denken over de inrichting van de eerste wijk in IJburg, de grote nieuwbouwlocatie bij Amsterdam.

Of de gemeente Rotterdam die bezig is met de ontwikkeling van een interessant arbeid en zorgproject voor het eigen personeel.

Of de jonge boerinnen die vanuit hun specifieke situatie tegen het keurslijf van de dagindeling aanlopen en die nu in gesprek gaan met de provincie over de grote behoefte aan voor- tussen- en naschoolse opvang.

De vooraankondiging van de Stimuleringsmaatregel heeft al een aantal gemeenten doen besluiten de telefoon te pakken om door te praten waar voor hen mogelijkheden liggen. Ik mis de provincies nog. En het zou jammer zijn als juist zij deze kans lieten liggen. Want provincies zouden zich op het terrein van arbeid en zorg heel goed kunnen manifesteren.

Ik moet bekennen: het is voor mij een grote verleiding om goede voorbeelden met u te bespreken. Ik zal die verleiding echter weerstaan want ik wil het gras niet voor uw voeten wegmaaien. Na de pauze zult u ongetwijfeld uw eigen ideeën inbrengen, ervaringen met elkaar uitwisselen en uw eigen creativiteit toetsen.

Maar één ding wil ik u wel meegeven. Een belangrijk kenmerk van de initiatieven die we kennen is dat men er in geslaagd is om over de grenzen van het eigen beleidsterrein heen te kijken. Men vindt nieuwe samenwerkingsverbanden, kiest voor ontschotting en onorthodoxe oplossingen.

Daar is de Stimuleringsmaatregel ook op geënt. Het is een regeling die er wat anders uitziet dan een ‘normale’ subsidieregeling. Strikte budgettaire kaders. Dat is een vereiste.

Maar verder volop ruimte voor nieuw beleid en nieuwe initiatieven. Dat is niet teveel gezegd als we de aandachtsgebieden van de regeling de revue laten passeren:

. onderwijs, kinderopvang en vrijetijdsvoorzieningen

. verkeer, vervoer, communicatie en ruimtelijke ordening

. persoonlijke dienstverlening

. en de afstemming tussen werk en privé in het bedrijf.

Volop mogelijkheden dus. Daarom wilde ik ook niet volstaan met plaatsing van de regeling in de Staatscourant en een mooie brochure. Er komt een projectbureau om de regeling uit te voeren en te zorgen voor uitwisseling van goede voorbeelden.

Én ik zocht aanjagers. Die heb ik gevonden in de leden van de Stuurgroep die ik zo dadelijk mag installeren.

Ik ben blij dat u mijn verzoek om zitting te nemen in de Stuurgroep positief hebt beantwoord. Mij stond een Stuurgroep voor ogen van mensen die ware pleitbezorgers voor de Stimuleringsmaatregel willen zijn. U vormt samen - ieder vanuit uw eigen achtergrond en expertise - een bron van kennis en ervaring. Want daar was het me ook om te doen. Mensen bij elkaar brengen die er zelf van overtuigd zijn dat een evenwichtiger verdeling van arbeid en zorg van belang is voor de toekomst van ons land. Mensen die ondanks hun eigen drukke agenda tijd uit willen trekken om anderen te overtuigen van de extra kansen die de experimenten aan de samenleving kunnen bieden. En mij willen adviseren over hoe de vaart er in te houden.

We hebben u niet alleen bereid gevonden. U wilt uw expertise met enthousiasme inzetten.

Ik stel u graag voor aan de aanwezigen.

Richard Steenborg, voorzitter. Een deskundige uit het bedrijfsleven met een jarenlange ervaring bij het KBB-concern.

En de leden:

De Heer Mohamed El Achkar, consultant bij Alons & Partners Consultancy BV en voorzitter van TANS (Towards A New Start, een netwerk van Marokkaanse jongeren).

Mevrouw Gerdy Harteveld, algemeen directeur van Roccade Public.

De heer Henk Pijlman, wethouder van de gemeente Groningen.

Mevrouw Pia Dijkstra, presentator van het NOS Journaal.

De heer Pieter Winsemius, director bij MacKinsey & Company.

Mevrouw Karin Veltman, directeur Inkoop van de HEMA.

Mevrouw Mathilde van de Brink, burgemeester van Uitgeest.

En tot slot de heer James van Lidth de Jeude, burgemeester van Deventer.

Vandaag start uw nieuwe functie als ambassadeur van de Stimuleringsregeling Dagindeling.

Ik wens u veel succes.