Dit blijkt uit het wetsvoorstel Recht op aanpassing van de arbeidsduur, van staatssecretaris Verstand van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en de staatssecretaris van Defensie dat naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Het recht gaat gelden voor werknemers die minstens een jaar in dienst zijn. De werknemer moet de wens tot vermeerdering of vermindering van de arbeidsduur tenminste vier maanden voor de beoogde ingangsdatum van de gewenste aanpassing kenbaar maken. Over het verzoek moeten werkgever en werknemer vervolgens overleg voeren. Dit moet gaan over het gewenste tijdstip van ingang van de nieuwe arbeidsduur en de gewenste omvang. De werkgever moet uiterlijk een maand voor de beoogde ingangsdatum een beslissing nemen over het verzoek. Doet hij dat niet, dan wordt de arbeidsduur aangepast overeenkomstig het verzoek van de werknemer. De vermindering of uitbreiding van de arbeidsduur vindt plaats binnen de eigen functie. Gaat het om een andere functie, dan geldt de gebruikelijke interne sollicitatieprocedure.

De werkgever hoeft een verzoek niet te honoreren wanneer zwaarwegende bedrijfbelangen dat in de weg staan. Dat is bij vermindering van de arbeidsduur in ieder geval aan de orde als zich ernstige problemen in de bedrijfsvoering voordoen bij de herbezetting van de vrijkomende uren, als er ernstige roostertechnische problemen ontstaan of problemen op het gebied van de veiligheid. Uitbreiding van de arbeidsduur kan in ieder geval geweigerd worden als zich ernstige financiële of organisatorische problemen voordoen of als niet voldoende werk voorhanden is. Een financieel probleem kan zich bijvoorbeeld voordoen als de verstrekte subsidie in het kader van gesubsidieerde arbeid niet toereikend is om de vermeerdering van de arbeidsduur te bekostigen. Ook het ontbreken van ruimte in de personeelsformatie of onvoldoende personeelsbudget geldt als zwaarwegend bedrijfsbelang.

Als een werknemer het niet eens is met de afwijzing van zijn verzoek om aanpassing van de arbeidsduur of met de vormgeving ervan, dan kan hij een beroep doen op de rechter.

Ook militairen vallen onder het wetsvoorstel, maar voor hen wordt het recht op aanpassing van de arbeidsduur geregeld in een algemene maatregel van bestuur. Militairen hebben namelijk een 24-uursaanstelling die volledige inzetbaarheid garandeert. Zij kunnen hun arbeidsduur (tijdelijk) wijzigen, in de vorm van onbetaald verlof. Hun aanstelling verandert daarbij niet en het verlof kan worden opgeschort als het dienstbelang dat vereist.

Het wetsvoorstel is een uitwerking van een afspraak uit het Regeerakkoord. Het recht op vermeerdering of vermindering van de arbeidsduur verbetert de mogelijkheden om betaald werk met andere verantwoordelijkheden te combineren. Daardoor kunnen arbeid en zorgtaken beter verdeeld worden tussen mannen en vrouwen. Ook werkgevers hebben belang bij meer mogelijkheden om de arbeidsduur te wijzigen. Werkgevers hebben steeds meer baat bij een flexibele inzet van mensen met wisselende arbeidspatronen.

De Wet aanpassing arbeidsduur zal uiteindelijk een onderdeel gaan uitmaken van de Kaderwet arbeid en zorg.

In tegenstelling tot de eerdere initiatief-wetsvoorstellen van de Kamerleden Rosenmöller en Bijleveld-Schouten is in dit wetsvoorstel een (niet-uitputtende) opsomming van het begrip zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang opgenomen, net als een expliciet overlegvereiste tussen werkgever en werknemer en een ontslagbescherming voor werknemers die een verzoek doen om aanpassing van de arbeidsduur. Bovendien geeft het wetsvoorstel van staatssecretaris Verstand werknemers een individueel recht op aanpassing van de arbeidsduur. Afwijking van de minimumregeling op basis van collectieve afspraken ten nadele van werknemers is niet mogelijk, ten voordele afwijken kan wel.