Nr. 2000/100
6 juni 2000
Embargo: 6 juni 2000 tot 23.00 uur

Staatssecretaris Verstand: diversiteit is emancipatiebeleid van de toekomst.

'Werken aan de voorwaarden voor een pluriforme samenleving waarin diversiteit centraal staat en discriminatie niet getolereerd wordt, is de boodschap voor het emancipatiebeleid van de toekomst, nationaal en internationaal', dat zei staatssecretaris Verstand in haar toespraak tijdens een Speciale Zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 6 juni te New York. In New York wordt vijf jaar na de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie in Beijing de balans opgemaakt. Wat is er terecht gekomen van het Platform for Action. En wat staat er nog te doen? In de Nederlandse bijdrage staat de diversiteit centraal: Vrouwen en mannen moeten los van verschillen als etniciteit, godsdienst, burgerlijke staat, validiteit, leeftijd of seksuele voorkeur de mogelijkheid hebben een zelfstandig leven op te bouwen op grond van gelijke rechten, kansen en vrijheden. Essentieel daarbij is de keuzevrijheid van vrouwen en mannen die in iedere levensfase duurzaam tot zijn recht moet kunnen komen.

Toespraak door staatssecretaris mr. A.E. Verstand-Bogaert van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de Speciale Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 6 juni 2000 te New York.

Mexico, Kopenhagen, Nairobi, Beijing, New York. Pleisterplaatsen op de lange weg naar wereldwijde emancipatie van vrouwen. Plaatsen waar wordt teruggeblikt, plaatsen van verantwoording en bezinning, plaatsen waar nieuwe wegen worden verkend, routes uitgestippeld. Beijing 5 jaar geleden. Ik herinner me de bonte verscheidenheid, de verschillen van mening. Zoveel talen, zoveel culturen, zoveel wensen, zoveel idealen. En toch waren er die momenten dat al die verschillende mensen spraken met één stem. Want er kwam een Platform for Action. Uitvoering van de hoge idealen neergelegd in de vele verklaringen en resoluties van voorgaande jaren. Dat namen we ons voor. Ieder in haar eigen land, in haar eigen taal, in haar eigen cultuur. Actie. Geen woorden maar daden. Bijvoorbeeld gendermainstreaming. Gender als integraal onderdeel van het overheidsbeleid. Niet alleen maar omdat we ons dat hebben voorgenomen. Maar omdat dat de kwaliteit van de samenleving ten goede komt. Omdat we gender niet straffeloos kunnen verwaarlozen. Nederland heeft de afgelopen vijf jaar de daad bij het woord gevoegd. Want in Nederland wordt emancipatiebeleid nu integraal onderdeel van beleid. Alle ministeries hebben actieplannen met concrete doelen en taakstellingen opgesteld voor de integratie van het emancipatieperspectief in het algemeen beleid. Wat meer is: er wordt aan de uitvoering gewerkt. Het gaat misschien soms langzaam, maar het gaat gestaag. De Europese Unie heeft erkend dat vrouwenhandel alleen effectief kan worden voorkomen en bestreden als alle partijen, NGO.s, hulpverlening, justitie, politie, ambassades en vreemdelingendiensten, samenwerken. Dat is gendermainstreaming op Europees niveau. Waar het nu op aankomt is vooral de aanstelling van Nationale Rapporteurs Vrouwenhandel. Nederland heeft dat inmiddels als eerste gedaan. Ik hoop dat andere landen spoedig volgen. Want grensoverschrijdende uitwisseling van informatie over de ontwikkelingen is cruciaal in de bestrijding van deze georganiseerde misdaad. Nederland spant zich nu in voor grotere deelname van vrouwen en integratie van genderdeskundigheid in het werk van de OVSE. De inbreng van vrouwen bij conflictpreventie, bij het opstellen van mandaten voor missies, bij vredeshandhaving en bij de uitvoering van vredesakkoorden kan dan ook niet meer worden gemist. Er is sinds Beijing heel wat te melden, maar er blijft ook nog veel te doen. Dat staat ons steeds scherper voor ogen. Want de wereld wordt almaar kleiner. Via multi-media zijn we met ogen en oren aanwezig tot in alle uithoeken van de aarde. Die kleine grote wereld opent ogen voor verschillen. Verschillen tussen culturen, godsdiensten, tradities in en tussen landen en volken. Verschillen in ontwikkeling, sociaal, economisch, politiek. Een bonte verscheidenheid die we ook steeds meer ervaren in onze eigen multiculturele samenleving. Juist in deze verscheidenheid, de diversiteit ligt een belangrijke opgave voor het emancipatiebeleid van de toekomst. Nationaal en internationaal. Vrouwen en mannen moeten los van verschillen als sekse, etniciteit, godsdienst, handicap, leeftijd of seksuele voorkeur, de mogelijkheid hebben een zelfstandig leven op te bouwen op grond van gelijke rechten, kansen en vrijheden. Werken aan de voorwaarden voor een pluriforme samenleving waarin diversiteit centraal staat en discriminatie niet getolereerd wordt, is de boodschap voor het emancipatiebeleid van de toekomst. Essentieel daarbij is de keuzevrijheid van vrouwen en mannen, die in iedere levensfase duurzaam tot zijn recht moet kunnen komen. Elk individu moet kunnen kiezen voor een economisch zelfstandig bestaan en een eerlijk verdeling van arbeid, zorg en inkomen, vrij van armoede en geweld. Deze visie staat geen schending toe van mensenrechten. Dat is de Nederlandse opvatting die we recent ook hebben neergelegd in onze toekomstvisie 'From Women.s Lib to Inalienable Right'. Dat is ook onze inzet tijdens deze Speciale Zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Diversiteit dat is recht doen aan verscheidenheid. Maar diversiteit is meer. Diversiteit dat wil ook zeggen dat er grenzen zijn aan sommige waarden en normen van die eigen cultuur. Grenzen die worden overschreden als de universele rechten van vrouwen, mensenrechten van vrouwen worden geschonden. Diversiteit moet daarom altijd worden gezien in samenhang met non-discriminatie, de naleving van universele mensenrechten. Schending van universele rechten van vrouwen van mensenrechten van vrouwen dan denken we vooral aan het schenden van hun seksuele en reproductieve rechten; zaken als geweld tegen vrouwen, seksueel misbruik, vrouwenhandel, genitale verminking, erewraak. Recente cijfers tonen dat vrouwen het zwaarst worden getroffen door de catastrofe van de HIV/AIDS epidemie. Diezelfde cijfers laten zien dat op wereldschaal tenminste één op de drie vrouwen in haar leven wordt mishandeld of seksueel misbruikt. En dan zijn er nog de vervolging van vrouwen en mannen op grond van hun seksuele geaardheid, de slachtoffers van schadelijk traditionele praktijken de slachtoffers van erewraak. Cijfers en praktijken die nog dagelijks doen schrikken. Aansporen tot actie. Op het gebied van Aids-bestrijding. Nederland is het tweede donorland in de wereld. Maar toch, we realiseren ons dat het een druppel is op een gloeiende plaat. Er moet veel meer gebeuren. Want het Aids-virus slaat juist daar toe waar vaak nog onwetendheid heerst, waar geen voorbehoedmiddelen worden gebruikt. In traditionele samenlevingen, met traditionele praktijken, waar vrouwen worden uitgehuwelijkt aan mannen, ook al hebben die AIDS. Waar vrouwen via borstvoeding hun kinderen besmetten. Nodig is voorlichting, ook aan vrouwen en vanuit de positie van vrouwen, nodig is ook politieke betrokkenheid, onderwijs, het doorbreken van taboes, het stimuleren van het gebruik van voorbehoedsmiddelen. We weten dat dat werkt. We zien landen waar een kentering heeft plaatsgevonden. Nodig is dat vrouwen rechten krijgen, seksuele rechten, reproductieve rechten en daarvan ook gebruik kunnen maken, vrij van dwang, discriminatie en geweld. En dat gebeurt lang niet altijd. Dat schept verplichtingen. Dat dwing tot actie, bijvoorbeeld tegen genitale verminking en eerwraak. Ik denk aan voorlichting, aan onderwijs, aan strafbaarstelling. Want schadelijke traditionele praktijken die de mensenrechten van vrouwen schenden kunnen niet worden getolereerd. Seksuele en reproductieve rechten dat wil ook zeggen actie voor tienermoeders en seksuele voorlichting aan jongeren. Om ongewenste zwangerschappen te voorkomen en keuzes voor de toekomst open te laten. In Nederland weten we dat dat werkt, want Nederland kent een van de laagste abortuscijfers van de wereld. Erkenning van diversiteit. De voorwaarden scheppen waardoor de keuzevrijheid van alle vrouwen en mannen in iedere levensfase, duurzaam tot haar recht kan komen. Dat vraagt om actie zodat vrouwen en mannen, vrij van geweld en discriminatie, ook echt invulling kunnen geven aan samenlevingsvormen die zij verkiezen, ongeacht hun seksuele geaardheid. Daarom heeft Nederland ook wetgeving voor geregistreerd partnership voor partners van dezelfde sekse. En op dit moment is zelfs een wetsvoorstel in behandeling dat in de toekomst huwelijk tussen homoseksuelen mogelijk maakt. Actie. Daar ging het om in Beijing, vijf jaar geleden, toen het Platform for Action ontstond. Daar gaat het wat Nederland betreft nog steeds om. In een hoger tempo. Nederland wil zich daarvoor opnieuw inzetten. Gericht op een wereld van verschil. Een wereld vol diversiteit op basis van gelijke behandeling en de erkenning van de universele rechten van vrouwen. Daar moeten wij allemaal voor vechten.